Physics & Amateur AstronomyArticles & Photos: 25 Οκτωβρίου 2022 : Μερική έκλειψη Ηλίου στο Π.ΕΠΑΛ./4ο ΕΠΑΛ Αλεξ/πολης

Δελτίο τύπου

Π.ΕΠΑΛ/4^ο ΕΠΑΛ Αλεξανδρούπολης

Αλεξανδρούπολη 25/10/22

Δντρια κ. Καλαμάρη Βασιλική

& Πρασόπουλος Δημήτριος

Τίτλος εκδήλωσης: «Μερική έκλειψη Ηλίου της 25^ης Οκτωβρίου 2022 από το Π.ΕΠΑΛ/4^ο ΕΠΑΛ Αλεξανδρούπολης με ηλιακά τηλεσκόπια»

Την Τρίτη 25 Οκτωβρίου 2022 από τις 12.35 – 14.55 πραγματοποιήθηκε εκδήλωση διάχυσης της αστρονομίας και παρατήρησης της μερικής έκλειψης ηλίου στο Ε.ΕΠΑΛ./4^οΕΠΑΛ Αλεξανδρούπολης, στα πλαίσια της συμμετοχής της σχολικής μονάδας στο πρόγραμμα «Discovery Space: Ανάπτυξη ενός Δικτύου Κόμβων Καινοτομίας και Διάχυσης της Αστρονομίας σε Σχολεία Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης μέσω της διαδικτυακής χρήσης των τηλεσκοπίων του Αστεροσκοπείου του Σκίνακα.»

Το Π.ΕΠΑΛ/4^ο ΕΠΑΛ Αλεξανδρούπολης συνεργάζεται με το πρόγραμμα D-space και ειδικότερα τον σχολικό κόμβο του Γυμνασίου Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης Σαπών που ανήκει στην ομάδα των 6 σχολικών κόμβων του προγράμματος. Οι 6 σχολικοί κόμβοι σε συνεργασία με το αστεροσκοπείο του Σκίνακα (Ηράκλειο – Κρήτη) σχεδιάζουν και υλοποιούν το πρόγραμμα Discovery space (D-space) με σκοπό τoν τρόπο να ενταχθεί η ανοικτή επιστήμη, η επιστημονική μεθοδολογία η ρεαλιστική επίδειξη των εννοιών και αρχών των επιστημών αλλά και να προκληθεί γόνιμος ενθουσιασμός για τη μελέτη των φυσικών επιστημών. Το πρόγραμμα συνίσταται σε επανακαθορισμό των στόχων της σχολικής διδασκαλίας της αστρονομίας σε συνδυασμό με τη συναρπαστική εργαστηριακή εμπειρία της λήψης εικόνων του Σύμπαντος από τους ίδιους τους μαθητές και τους διδάσκοντες.

Για το σκοπό αυτό στο πλαίσιο του έργου αναπτύσσεται ένα δίκτυο Κόμβων Έρευνας, Καινοτομίας, Επιμόρφωσης και Διάχυσης σε σχολικές μονάδες σε διαφορετικές περιοχές της χώρας ώστε να πραγματοποιηθεί μια μεγάλης κλίμακας εφαρμογή των προτεινόμενων ιδεών και προσεγγίσεων που θα αποτελέσει τη βάση για μελλοντική επέκταση σε όλα τα ελληνικά σχολεία.

Επιστημονικός Υπεύθυνος του έργου είναι ο καθηγητής κ.Βασίλειος Χαρμανδάρης, Διευθυντής του ΙΑ‐ΙΤΕ ο οποίος διαθέτει σημαντική εμπειρία στην υλοποίηση ερευνητικών έργων χρηματοδοτούμενων από την Ευρωπαϊκή Κοινότητα, Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος και τη ΓΓΕΤ. Όραμα του – μέσα από το προτεινόμενο έργο – είναι να δημιουργήσει στο Αστεροσκοπείο του Σκίνακα ένα Τμήμα Εκπαίδευσης και Επικοινωνίας της Αστρονομίας και της Αστροφυσικής, στόχος του οποίου είναι η προβολή και η διάχυση των ερευνητικών αποτελεσμάτων στους ωφελούμενους πληθυσμούς και φορείς. Επιστημονικός συνεργάτης του έργου είναι ο κ. Παναγιώτης Ευαγγελόπουλος (ΙΑ-ΙΤΕ) με ειδίκευση στην εκπαίδευση και την επικοινωνία της αστροφυσικής και της αστρονομίας για να υποστηρίξει τις δράσεις του έργου στο Αστεροσκοπείο του Σκίνακα.

Ο ιστοχώρος του D-space βρίσκεται στο https://d-space.gr/ και περιλαμβάνει πληροφορίες :

Ø για το πρόγραμμα

Ø για τα τηλεσκόπια που μπορούν να χρησιμοποιήσουν οι εκπαιδευτικοί και οι μαθητές

Ø για αστρονομικούς στόχους

Ø αστρονομικά προγράμματα και ψηφιακά εργαλεία εκμάθησης (υπό κατασκευή)

Ø προτεινόμενα εκπαιδευτικά σενάρια (συνεχώς εισέρχονται νέα)

Ø ειδική ψηφιακή πλατφόρμα με την οποία θα «παραγγέλνονται» οι φωτογραφίες από τα τηλεσκόπια (από το αστεροσκοπείο του Σκίνακα (Ηράκλειο) ή το αστεροσκοπείο της Ελληνογερμανικής Αγωγής (Αθήνα)

Ø χρήσιμες συνδέσεις που αφορούν την αστρονομία

Ø εκδηλώσεις που σχεδιάζονται ή έχουν πραγματοποιηθεί

Οι σχολικοί κόμβοι είναι οι ακόλουθοι :

1) Ελληνογερμανική Αγωγή (Φυσικός Κόμβος Αττικής)

2) Εκπαιδευτήριο “ΤΟ ΠΑΓΚΡΗΤΙΟΝ” (Φυσικός Κόμβος Κρήτης)

3) Γυμνάσιο Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης Σαπών (Φυσικός Κόμβος Θράκης)

4) 1ο Γυμνάσιο Θέρμης (Φυσικός Κόμβος Μακεδονίας)

5) 9ο Δημοτικό Σχολείο Κομοτηνής (Φυσικός Κόμβος Θράκης)

6) 7ο Νηπιαγωγείο Ιωαννίνων (Φυσικός Κόμβος Ηπείρου)

Οι συγκεκριμένοι κόμβοι λειτουργούν και διοργανώνουν δράσεις σε τουλάχιστον 3 επίπεδα:

α. σχεδιάζουν, φιλοξενούν και υποστηρίζουν δράσεις όπου μαθητές και εκπαιδευτικοί θα υλοποιούν ερευνητικές δραστηριότητες (projects)

β. λειτουργούν ως κέντρα κατάρτισης επιμόρφωσης για άλλους εκπαιδευτικούς αλλά και ενημέρωσης για την τοπική κοινωνία.

γ. αποτελούν κεντρικά σημεία υποστήριξης δράσεων εθνικής εμβέλειας (π.χ. διαγωνισμών παρατηρησιακής αστρονομίας).

Επιμέρους στόχοι του έργου είναι:

· Σχεδιασμός διαδραστικής διαδικτυακής πλατφόρμας (D-Space) που θα λειτουργήσει ως ψηφιακός κόμβος καινοτομίας και επιμόρφωσης για μαθητές, εκπαιδευτικούς και για το ευρύ κοινό.

· Η ανάπτυξη ενός παιδαγωγικού πλαισίου το οποίο θα επιτρέπει την επιτυχή εφαρμογή προηγμένης τεχνολογίας στη διδασκαλία των φυσικών επιστημών.

· Επαύξηση της ανακαλυπτικής προσέγγισης για τη διδασκαλία των φυσικών επιστημών

Οργανωτής της παρατήρησης : Πρασόπουλος Δημήτριος, φυσικός ΔΔΕ, ερασιτέχνης αστρονόμος και μέλος του Συλλόγου Ερασιτεχνικής Αστρονομίας Θράκης με πολυετή εμπειρία σε προγράμματα σχολικών δραστηριοτήτων με θέμα την αστρονομία και παρατηρήσεις με τηλεσκοπικό εξοπλισμό.

Τονίσθηκε ιδιαίτερα στους μαθητές να μην κοιτούν τον ήλιο χωρίς ειδικά φίλτρα αλλά μόνο μέσα από τα τηλεσκόπια ή άλλους εντελώς ασφαλής τρόπους παρατήρησης που τους επιδείχθηκαν κατά την διάρκεια της εκδήλωσης.

Λίγα λόγια για την μερική έκλειψη :

Μερική έκλειψη ηλίου συμβαίνει ότι ο δίσκος της Σελήνης εισέρχεται (φαινομενικά) στο δίσκο του ήλιου. Η μεγαλύτερη μερική για την περιοχή μας (ολική έκλειψη ηλίου για το Καστελλόριζο) συνέβη στις 29 Μαρτίου 2006.

Η επόμενη και σημαντικότερη ηλιακή (δακτυλιοειδής) έκλειψη θα συμβεί για την περιοχή μας (και αρκετά μέρη της Ελλάδος) στις 1 Ιουνίου του 2030. Σε αυτή την περίπτωση ο ήλιος θα προβάλλεται σαν ένα κόκκινο δακτυλίδι στον ουρανό. Δεν θα έχουμε εμφάνιση στέμματος και πλήρες σκοτάδι, κάτι που συμβαίνει μόνο σε ολικές ηλιακές εκλείψεις με διάρκεια έως 7 λεπτά περίπου.

Η μερική έκλειψη ηλίου της 25^ης Οκτωβρίου 2022 ξεκίνησε για την περιοχή μας στις 12h32m και ολοκληρώθηκε στις 14h 54m). Το μέγιστο του φαινομένου για την περιοχή της Αλεξανδρούπολης εμφανιζόταν στις 13.43 (κάλυψη ηλιακού δίσκου 33,6%). Μεγαλύτερη κάλυψη του ηλιακού δίσκου για όλη την Ελλάδα (35,1%) εμφανίσθηκε στα Δίκαια του Έβρου όπου βρίσκεται ένας ακόμη συνάδελφος φυσικός ο κ. Κουκιόγλου Σταύρος (ΓΕΛ Δικαίων) που επίσης παρατήρησε με τους μαθητές την ηλιακή έκλειψη με ειδικό τηλεσκόπιο.

Κατασκευάστηκε μια «συσκευή» ασφαλούς παρατήρησης μερικής έκλειψης ηλίου με προβολή, με απλή μέθοδο την οποία βλέπετε στην παρακάτω εικόνα:

ΠΟΤΕ δεν παρατηρούμε απευθείας τον ήλιο χωρίς ειδικό εξοπλισμό

Κατά την διάρκεια της εκδήλωσης/παρατήρησης πραγματοποιήθηκαν με σύμμαχο τον πολύ καλό καιρό (μόνο για μισή ώρα είχαμε κάποια σύννεφα που λίγο δυσκόλεψαν τις παρατηρήσεις μας) τα παρακάτω :

α) σύνδεση ενός τηλεσκοπίου (70/700mm και focal reducer) με ηλεκτρονικό προσοφθάλμιο/ ηλιακό φίλτρο και προβολή του σήματος του τηλεσκοπίου σε τηλεόραση για τους παρόντες. Χειριστής του τηλεσκοπίου ήταν ο Πρασόπουλος Απόστολος (μαθητής του 4^ο ΕΠΑΛ), με απόλυτη επιτυχία στην παρακολούθηση του ήλιου. Κάποιες φορές έγιναν ορατές και 2 μεγάλες ηλιακές κηλίδες.

β) διαμοιρασμός εικόνας μερικής έκλειψης από την τηλεόραση και μέσω web camera και σύνδεση μέσω Webex σε άλλους συμμετέχοντες μαθητές εξ αποστάσεως.. Το σήμα έλαβαν διαδικτυακά 2 ενδιαφερόμενες σχολικές μονάδες :

ι) το 9^ο Δημοτικό Σχολείο Αλεξανδρούπολης όπου συμμετείχαν 2 τμήματα με περίπου 50 μαθητές και οι εκπαιδευτικοί Δαστερίδης Κωνσταντίνος ΠΕ11, Λιόγας Αναστάσιος ΠΕ 70, Μητσόπουλος Κωνσταντίνος ΠΕ 11, Μαυρογιαννούδη Ουρανία ΠΕ05, Σπυριδοπούλου Ευανθία ΠΕ86

ιι) το ΓΕΛ Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης Σαπών όπου συμμετείχαν 45 μαθητές και ο εκπαιδευτικός κ. Κοπασάκης Αντώνης, ΠΕ04.01

γ) Παρατήρηση της μερικής έκλειψης ηλίου με ειδικό ηλιακό τηλεσκόπιο Coronado PST (και ειδικότερα της γραμμής του ιονισμένου Υδρογόνου Ha). Το τηλεσκόπιο αυτό ευγενικά παραχωρήθηκε από τον Σύλλογο Ερασιτεχνικής Αστρονομίας Θράκης. Οι μαθητές σκόπευαν με ευκολία το τηλεσκόπιο και μπορούσαν να δουν ηλιακές προεξοχές, ενεργές περιοχές σε διάφορα σημεία του χείλους του ηλιακού δίσκου. Σε μερικά σημεία διακρίνονταν καθαρά ηλιακά νήματα και ηλιακές εκλάμψεις (με μικρή δυσκολία) από μερικούς έμπειρους μαθητές/παρατηρητές.

δ) παρατήρηση μέσω προβολής σε χαρτόνι στο οποίο είχαν ανοιχθεί μικρές τρύπες και φαινόταν καθαρά η μερική έκλειψη ηλίου (δείτε αντίστοιχη φωτογραφία)

ε) παρατήρηση μέσω προβολής μέσα από ένα μονόκιαλο για λίγα λεπτά κάθε φορά, πάλι σε ένα λευκό χαρτόνι (δείτε αντίστοιχη φωτογραφία)

στ) σύνδεση μέσω LIVE STREAM με άλλα αστεροσκοπεία και προβολή σε οθόνη βιντεοπροβολής μέσω άλλου Η/Υ

ι) με τηλεσκόπιο του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών :

https://www.youtube.com/watch?v=XHnCnC1cOgk

ιι) Partial Solar Eclipse October 25, 2022

https://www.timeanddate.com/live/eclipse-solar-2022-october-25

ιι) και με το Royal Museums Greenwich

https://www.facebook.com/royalmuseumsgreenwich/videos/836378216971336

ζ) φωτογράφηση της μερικής έκλειψης ηλίου με φωτογραφική μηχανή μέσω ηλιακού φίλτρου και κατασκευή μιας σύνθεσης φωτογραφιών με την εξέλιξη του φαινομένου. (δείτε την αντίστοιχη φωτογραφία).

Αποτίμηση : Είχαν σχεδιασθεί να πραγματοποιηθούν μερικές δραστηριότητες ακόμα αλλά λόγω του μεγάλου ενδιαφέροντος των μαθητών και της πληθώρας συμμετοχής δεν πραγματοποιήθηκαν.

Κατά την διάρκεια της εκδήλωσης παρατηρήθηκε και συζητήθηκε με τους μαθητές, μείωση της αίσθησης της ζέστης – ειδικότερα κατά το μέγιστο της κάλυψης 33,6% - κάτι λογικό βέβαια να συμβεί.

Συνολικά συμμετείχαν περίπου 300 μαθητές (οι οποίοι ήταν ιδιαίτερα συνεργάσιμοι) σε ομάδες τμημάτων κατά την διάρκεια της εκδήλωσης και περίπου 20 εκπαιδευτικοί από την σχολική μονάδα.

Πολύτιμη η συνεργασία/βοήθεια και η φιλόξενη διάθεση της διευθύντριας κ. Καλαμάρη Βασιλικής ΠΕ86 και του υποδιευθυντή κ. Κυρκενίδη Ιωάννη ΠΕ 88.02 κατά την οργάνωση και κατά την διάρκεια της εκδήλωσης.

Ήταν μια πρώτη εμπειρία/επαφή με την αστρονομία για τους μαθητές των σχολικών μονάδων που συμμετείχαν και ευελπιστούμε ότι θα αυξηθεί το ενδιαφέρον τους για την αστρονομία κατά την διάρκεια της σχολικής τους ζωής και μετέπειτα. Την σχολική χρονιά 2022-2023 σχεδιάζεται να υλοποιηθεί και ένας όμιλος αστρονομίας - σεισμολογίας στο Π.ΕΠΑΛ/4^Ο ΕΠΑΛ Αλεξ/πολης. Κατά την διάρκεια των συναντήσεων θα αναπτυχθούν διάφορα θέματα που αφορούν την αστρονομία και την σεισμολογία μέσω των προγραμμάτων που υλοποιούνται ήδη του DISCOVERY SPACE (http://d-space.gr) και του SEISMOLAB (https://snac.gein.noa.gr/project-network/)